Something to ponder about!
De relatie met anderen en de relatie met en in jezelf…
‘Kaart 27’ in het spreukenboekje: Gelukkig door Ont-Dekken, Sterker door Ellende, van Anja Jongkind en Greet Vonk… (ISBN:978-90-830767-2-0), bron van mijn wekelijkse blog.
Het is altijd goed om een onderscheid te maken tussen ‘behoefte’ en ‘verwachting’. Behoefte is in het Nu en de verwachting verwijst naar de Toekomst. Zoals Anja en Greet schrijven: van een behoeftepatroon, wordt nogal eens een verwachtingspatroon gemaakt. Maar dat werkt helaas niet… Je kunt nog zo graag iets willen, maar dat betekent niet dat je dat resultaat ook krijgt. (Ofschoon de ‘Wet van de aantrekking’ natuurlijk wat anders beweert.) Behoefte, gecombineerd met de hoop op vervulling daarvan, creëert de verwachting. De behoefte is gewoon aanwezig. Een behoefte kan heel diep zitten, op zijnsniveau, of ingegeven worden door de situatie op het moment.
Wanneer het warm is en je zweet veel, kun je dorst krijgen, je voelt de behoefte om te drinken en je verwacht, dat wanneer je drinkt, er aan je hoop dat je dorst zal verdwijnen zal worden voldaan. Dit is een reële verwachting, maar je kunt ook irreële verwachtingen hebben. Anja en Greet schetsen het zo: Wanneer je moe van het werk naar huis gaat, in de verwachting dan rust te hebben, maar daar wacht een gezin met jonge kinderen, dan zou dat wel eens ijdele hoop kunnen zijn. Hoe je dan op deze ‘teleurstelling’ reageert, kan heel verschillend zijn en vraagt flexibiliteit. Met een lach denken: “Ik had het kunnen weten…!” zou een humorvolle overgave en acceptatie van de situatie kunnen zijn. Sarcastische humor kan helpen irreële verwachtingen te corrigeren…
Maar hoe zit dat met (wat) diepere behoeften (fysiologische behoeften even daargelaten)? Een van mijn ‘leermeesters’, Tony Robbins, heeft het over de Six Human Needs Psychology (6HN). Volgens hem zijn er 4 basisbehoeften, die paarsgewijs paradoxaal zijn. Love/Connection lijkt in tegenstelling te zijn met de behoefte aan Significance, terwijl datzelfde geldt voor Security en Variety. Er is namelijk geen sprake van een tegenstelling, maar eerder van een samenspel van afwisseling tussen deze paren; en mate waarin ze vragen om vervulling. Naast deze basisbehoeften, zijn er volgens Robbins nog twee behoeften, waar je aan toe zou komen wanneer de eersten in zekere mate zijn vervuld: Growth en Contribution, waarbij de eerste staat voor de behoefte aan groei op persoonlijk vlak, en Contribution voor het bijdragen aan ‘het grotere geheel’.
Wanneer je op dit niveau gaat denken aan behoeften en verwachtingen, wordt het beeld toch iets anders in mijn ogen. Voor een gezonde ontwikkeling moet eigenlijk aan alle basisbehoeften worden voldaan, niet maximaal, maar tot op zekere hoogte en in samenspel. Dat is iets dat een kind eigenlijk van Het Leven mag verwachten, daar hoeft het niet op te hopen…, maar het mag het verwachten. Alleen is dat helaas niet voor ieder kind waar. In navolging van AH Almaas, stelt Gabor Maté dat er slechts twee behoeften zijn: de behoefte aan Attachment en de behoefte aan Authenticity, waarbij hij zegt dat wanneer de eerste in gevaar komt, de tweede wordt opgeofferd en dat wanneer dit een langer durend patroon is, dit het ontstaan van (ontwikkelings)trauma betekent. Om de twee theorieën in elkaar te schuiven, schaar ik Liefde/Connectie, Security en Contribution onder Attachment, en Significance, Variety en Growth onder Authenticity.
Hier is het dus eigenlijk dat de behoefte een gegeven is en de verwachting natuurlijk volgt uit het geboren zijn. Vanuit de zekerheid van liefde en verbinding, kan een kind de wereld gaan verkennen en zichzelf als individu gaan ontwikkelen. Maar wanneer de voor het kind belangrijke perso(o)n(en) zich bedreigd voelen door de uitingen van de authenticiteitsbehoefte en daar navenant op reageren, zal het kind zich aanpassen en de attachmentbehoefte laten prevaleren boven de authenticiteitsbehoefte… Oftewel wanneer in de beleving van het kind, de veiligheid, zekerheid en geborgenheid gevende hechtingsrelatie (attachment) in gevaar komt, gezien de reacties op zijn gedrag, zal de afhankelijkheidsrelatie met anderen ervoor zorgen dat het kind een deel van het vervullen van behoeften opoffert. Het gaat dan om authenticiteitsbehoeften vervullend gedrag, ofwel ter identiteitsontwikkeling (het als individu belangrijk zijn (Significance)), ofwel zelfstandigheid vergrotend en grenzen verkennend en ontwikkelend gedrag (Variety). Deze opoffering zal sporen nalaten in de ontwikkeling van het kind en diens verdere leven.
In dit kader zou ik dus liever willen spreken van ‘Behoefte èn verwachting’… Maar of sarcastische humor daarbij helpt, ik weet het nog niet…
Zoals uit bovenstaande blijkt, kun je op verschillende manieren kijken en denken over het samenspel van behoeften, verwachtingen en hoop… Het leven is een amalgama van zeer veel ingrediënten. Hoe dat in een later leven uitwerkt is heel persoonlijk, maar ook daar zijn patronen in te herkennen. Kortgeleden werd ik daar weer eens mee geconfronteerd.
Hoop en verwachtingen speelden met mijn behoeften… Het negeren van onderbuikgevoel, van dingen eigenlijk vreemd vinden, om de (mogelijke) vervulling van behoeften (liefde, connectie en ‘belangrijk zijn’) de mogelijkheid te geven zich te laten ontwikkelen… Maar de gewenste uitkomst kwam er niet… Heel veel verschillende factoren speelden een rol, verschillende behoeften en verwachtingen maakten dat ik mijn gevoel negeerde, maar uiteindelijk kwam het neer op dat ik mijn gevoel had moeten vertrouwen, mijzelf had moeten vertrouwen. Trouw moeten zijn aan mijn behoefte aan authenticiteit, in plaats van het zoeken van de behoeftebevrediging en het ‘comfort van liefde en connectie’. Luisteren naar het gevoel ‘nee’ te moeten zeggen, in plaats van het maar doen en zien waar het toe leidt…, met – hoe je het later kunt gaan zien – alle gevolgen van dien: pijn, verdriet, boosheid, enz. De reden…? Hoop op de vervulling van een behoefte, wat zich vertaalde in een verwachting. Een verwachting die dus een irreële verwachting is gebleken.
Mij rest nu niets anders dan een humorvolle overgave en acceptatie van de situatie te creëren door met een lach denken: “Ik had het kunnen weten…!” maar nu vergezeld van een groeiend vertrouwen in mijn onderbuikgevoel. Sarcastische humor helpt irreële verwachtingen te corrigeren en er toch nog wat van mee te nemen…
Dat is (Post Traumatische) Groei!
Michiel